?Why your body needs oxygen
چرا بدن به اکسیژن نیاز دارد؟
اکسیژن 65 درصد از بدن انسان را تشکیل می دهد و مسئول 90 درصد از انرژی بدن است.
انسان می تواند یک ماه بدون غذا و حدود یک هفته بدون آب زنده بماند اما محرومیت از اکسیژن برای فقط کمتر از چند دقیقه کافیست تا زندگی به پایان برسد. اولین سوالی که در زمان بحران های جسمی پرسیده می شود این است که “آیا فرد نفس می کشد؟” اما واقعا چرا تنفس تا این حد اهمیت دارد؟ آیا ما واقعا علت این موضوع را می دانیم؟
کوتاه ترین پاسخ این است: اکسیژن انرژی سوخت مورد نیاز سلول ها را که برای بسیاری از فرآیندهای بدن ضروری هستند فراهم کرده و به زنده ماندن کمک می کند. اکسیژن همچنین نقش مهمی برای از بین بردن سموم و مواد زائد بدن از طریق اکسیداسیون ایفا می کند.
باید در نظر داشته باشید زمانی که اکسیژن بیشتری استنشاق می کنیم، سلولهای ما انرژی بیشتری می توانند تولید کنند، این باعث می شود بدن ما قوی تر و آماده برای چالش های روزانه باشد. از آنجا که بدن ما توانایی ذخیره اکسیژن را ندارد، بسیار مهم است که به سطح اکسیژن خود توجه کرده و بدن خود را با اکسیژن کافی بهره مند سازیم.
نقش اکسیژن در بدن
با هر دم و بازدم اتفاقات زیادی در بدن ما می افتد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
1- تولید پروتئین
هوایی که ما تنفس می کنیم حدودا 78 درصد نیتروژن و 21 درصد اکسیژن دارد. سلول های بدن با ترکیب اکسیژن، نیتروژن و هیدروژن پروتئین های مختلفی را می سازند و از آن جهت تامین انرژی خود استفاده می کنند.
2- تولید کربوهیدرات
هنگامی که اکسیژن با کربن و هیدروژن ترکیب می شود کربوهیدرات تولید می شود که برای تامین انرژی موردنیاز سلول های بدن به کار می رود.
3- جایگزینی سلول های فرسوده
جالب است بدانید روزانه حدود 700 میلیارد سلول در بدن ما فرسوده شده و نیاز به جایگزینی دارد که این عمل بدون دریافت اکسیژن کافی امکان پذیر نیست.
4- تقویت سیستم ایمنی
اکسیژن همچنین بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن ما است. این ماده برای کمک به از بین بردن باکتری ها به کار می رود و انرژی لازم سلول های دفاعی بدن را در برابر ویروس ها و سایر مهاجمان تامین می کند.
5- عملکرد صحیح بینایی
چشم انسان برای دیدن به اکسیژن نیاز دارد. البته از آنجایی که رگ های خونی کمی به چشم جریان دارند روش دریافت اکسیژن مورد نیاز چشم با دیگر اعضای بدن متفاوت است. این عضو بیشتر اکسیژن مورد نیاز خود را مستقیما از طریق قرنیه دریافت می کند.
توزیع اکسیژن در بدن
اکسیژن مورد نیاز سلول ها از طریق سیستم تنفسی که همان دهان و بینی است وارد بدن می شود. به عبارتی دهان و بینی دروازه ورودی سیستم تنفسی به شمار می روند. دیافراگم عضله ای است که در پایین سینه قرار دارد و باعث می شود بدن هوا را از دهان و بینی به داخل کشیده و از همان راه خارج کند. هوای وارد شده از طریق دم از راه نای به ریه ها منتقل شده و از آنجا به کیسه های کوچکی به نام آلوئولی می رود. از طریق همین کیسه های کوچک که حدود 600 میلیون از آن ها در بدن یک انسان بالغ وجود دارد هوا وارد جریان خون می شود. همچنین دی اکسید کربن تولید شده در سلول ها از طریق جریان خون وارد آلوئولی ها شده و سپس به نای رفته و از طریق سیستم تنفسی از بدن خارج می شود، عملی که ما به آن بازدم می گوییم.
اثرات مخرب کمبود اکسیژن در بدن
وقتی بدن شما اکسیژن کافی ندارد، می توانید دچار هایپوکسمی یا هیپوکسی شوید. اینها شرایط خطرناکی هستند زیرا بدون اکسیژن، تنها چند دقیقه پس از شروع علائم، مغز، کبد و سایر اندام های شما آسیب می بینند. زمانی که بدن به هر دلیلی نتواند اکسیژن موردنیاز خود را دریافت کند حالتی به نام هیپوکسی به وجود می آید. هیپوکسی (به فرانسوی: Hypoxie) یا هایپوکسیا (به انگلیسی: Hypoxia) یا کماکسیژنی از علائم بیماری است و به معنای کاهش اکسیژنرسانی به تمام ارگانیسم (هیپوکسی جنرال) یا بافتهای بدن (هیپوکسی بافت) است. کاهش اکسیژنرسانی به بافتها منجر به تورم و آسیب بافتها میشود که در نهایت در تبادل اکسیژن و دیاکسید کربن بین مویرگها و بافتها اختلال ایجاد میکند. هیپوکسی یکی از محرکهای مهم ترشح اریتروپویتین توسط کلیهها میباشد که نقش مهمی در تولید گلبولهای قرمز خون برعهده دارد. هیپوکسی در صورت فقدان اریتروپویتین به صورت ناچیزی باعث افزایش تعداد گلبول های قرمز میشود. در این حالت ظرف چند دقیقه مغز، کبد و دیگر اعضای حیاتی بدن به شدت آسیب دیده و شخص به مرز مرگ می رسد.
از جمله علائم کمبود اکسیژن در بدن می توان به تغییر رنگ پوست، گیجی، سرفه، تپش قلب، تنفس سریع، نبض پایین، تعریق و خس خس گلو اشاره کرد. در این حالت است که نیاز به اقدامات سریعی در بیمارستان برای بررسی سطح اکسیژن خون وجود دارد و هنگامی که سایر درمان ها موثر نیستند، ممکن است از دستگاههای مخصوص برای تنفس استفاده شود.
اکسیژن و کرونا
از آنجایی که ارگان مورد هدف ویروس کرونا ریه ها هستند اکسیژن رسانی به بافتهای بدن نقش حیاتی تری را ایفا می کند. مشکلات ریوی می تواند در هر سنی ظاهر شود اما احتمال آن با بالا رفتن سن افزایش می یابد زیرا با افزایش سن:
کشش ریه ها، ظرفیت حیاتی، سطح اکسیژن خون و اثرات تحریک کننده دی اکسید کربن کاهش و احتمال عفونت دستگاه تنفسی افزایش می یابد. بنابراین افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به ویروس کووید-19 قرار دارند.
سخن پایانی
هر انسان به صورت میانگین برای زنده ماندن حدود 16 بار در دقیقه عمل دم و بازدم را انجام می دهد. با هر دم سلول های بدن ما تولید انرژی می کنند و با هر بازدم دی اکسید کربن را از بدن خارج می کنند. کمبود اکسیژن در بدن بسیار خطرناک است و اگر به سرعت اقدامی صورت نگیرد ممکن است فرد را به کام مرگ بکشاند. بنابراین متعادل نگه داشتن سطح اکسیژن در بدن بسیار اهمیت دارد.
منابع :
